rys. Przemysław Truściński (fragm. okładki Komiks Forum #1)W ubiegłym roku, w październiku, minęło 20 lat od ukazania się pierwszego numeru antologii Komiks Forum. Publikacja ujrzała światło dzienne na Ogólnopolskim Konwencie Twórców Komiksu, którego następcą jest obecny Międzynarodowy Festiwal Komiksu i Gier. Nie od dziś wiadomo, że organizatorzy największej w Polsce imprezy komiksowej lubują się w celebrowaniu wszelkich jubileuszy, ale chyba zapomnieli o tej lokalnej inicjatywie sprzed wielu lat. Fakt ten dziwi bardziej, kiedy poznamy autorów publikujących swoje prace w pierwszym Komiks Forum. Wielu z nich obecnie pomaga w organizacji festiwalu. Rok wcześniej swoje „pięć minut” miał na imprezie nieco starszy magazyn komiksowy AQQ. Jego redaktor, w czasie spotkania z czytelnikami, wspaniałomyślnie docenił wpływ Komiks Forum na kształt i rozwój poznańskiej publikacji. Mimo to łodzianie zapomnieli o projekcie ziomala.
Jestem już przyzwyczajony do podobnych przejawów amnezji. Wszak onegdaj, kiedy znany autor komiksów opublikował swoje prace w dużym wydawnictwie, on również „zapomniał”, iż Komiks Forum poświęciło mu już dwie monograficzne edycje. Podejrzewam, że na podobne traktowanie rodzimej antologii, która przecież przez lata związana była z festiwalem, miała wpływ osoba wydawcy. W środowisku znany jestem z własnych, często kontrowersyjnych opinii na każdy temat. I wyjątkowo, nie jestem spolegliwy w stosunku do kierownictwa imprezy. Kilka lat temu naraziłem się organizatorom festiwalu publikując swoje wspomnienia z przygotowań do pierwszych konwentów. A ponieważ niewielu czytelników zrozumiało, iż spisałem je w trosce o kształt przyszłych łódzkich imprez, pozostali potraktowali mnie jak oszołoma. Kiedyś napiszę o tym jeszcze.
Brak jubileuszu Komiks Forum na zaprzyjaźnionej imprezie (szorstka przyjaźń, ale zawsze) niespecjalnie mnie ruszył. Może dlatego, że zawsze przywiązuję większą wagę do własnych działań, niż inicjatyw ze strony środowiska. Nie jestem zwierzęciem towarzyskim, więc zwyczaj fetowania okrągłych rocznic jest dla mnie raczej obcy. Swoistej alienacji sprzyja stan umysłu, który towarzyszy mi od kilku lat. Powodów w tej chwili nie wspomnę. Za wyjątkiem, może niezbyt miłych doświadczeń związanych z publikacją ostatniej antologii. Jednak, z okazji 20-lecia Komiks Forum, zmusiłem się do wykazania nieco większej inicjatywy. Postanowiłem wydać numer specjalny.
W tym miejscu niektórzy, młodsi bywalcy forów komiksowych zadaliby pytanie: „Czy warto przypominać Komiks Forum? Przecież to publikacja bez znaczenia. Większość miłośników komiksu jej nie zna, a wielu już o niej zapomniało. W Polsce ukazało się mnóstwo wydawnictw, które przywołują milsze wspomnienia.” Rzeczywiście, trudno docenić publikację, której początki giną „w pomroce dziejów”, i która nie była dostępna w tradycyjnych kanałach dystrybucji. Antologia wyrwana z kontekstu rzeczywistości, w której się ukazywała, zapewnie traci na atrakcyjności. Napiszę o tym jeszcze.
Komiks Forum jest pierwszą polską niezależną komiksową publikacją wydaną drukiem. Niezależną, czyli wydaną ze środków własnych osoby prywatnej. Bez jakiegokolwiek udziału, bądź pomocy profesjonalnego wydawnictwa. Czyli opublikowaną przez fana. Wydanie drukiem również ma znaczenie. Ponieważ dostęp do drukarni offsetowych był w tamtych czasach mocno utrudniony, a wydawnictwa borykały się z brakiem papieru. Dużym problemem był również koszt całej operacji. Dlatego pierwsi wydawcy niezależni powielali swoje publikacje przy pomocy kserokopiarek. Urządzenia te wykonywały wtedy kopie podłej jakości, które można było przyjąć w przypadku maszynopisu, lecz rysunki wychodziły fatalnie. Pamiętam pierwsze numery AQQ. Magazyn w formacie A5. Każdy egzemplarz inaczej „wydrukowany”. Komiksowe rysunki słabej jakości, a niektóre dymki zupełnie nieczytelne. Na szczęście w kolejnym roku magazyn zwiększył format i przeszedł na druk offsetowy. Następne niezależne publikacje komiksowe (oczywiście kserowane) pojawiły się kilka lat później. Komiks Forum nie był pierwszą moją publikacją komiksową. W 1992roku wydałem (również własnym sumptem) pierwszy katalog konwentowy. Dopiero w kolejnym roku Łódzki Dom Kultury, który był nominalnym organizatorem łódzkich konwentów, a później festiwali, zgodził się na finansowanie publikacji. Przez kilkanaście kolejnych lat przygotowywałem katalog festiwalowy. Począwszy od wyboru prezentowanych prac, na opracowaniu i składzie skończywszy. Ale to już inna historia.
Być może się mylę. Przypominam sobie Inny Komix. Publikację z kolorową okładką, zawierającą komiksy undergroundowe, która ukazała się chyba wcześniej niż moja antologia. Jednak nie pamiętam, czy środek był drukowany, i kto był wydawcą. Być może Komiks Forum nie był pierwszy? Jest mi to obojętne.
Wróćmy jednak do zeszłorocznego jubileuszu, którego nie było. Pomyślałem, że mógłbym uczcić 20 rocznicę Komiks Forum publikując nowy numer antologii. Wszelako nie chciałem wywoływać kolejnych zatargów z innymi wydawcami. Poprzednio, niektórzy z nich mieli do mnie pretensje, że publikuję w Komiks Forum historie, które wcześniej ukazały się u nich. Tak jakby to oni, a nie autorzy mieli prawo do dysponowania swoją pracą. Postanowiłem więc wydać numer specjalny, będący reedycją (nie reprintem) pierwszego numeru mojej antologii. Wybrałem taką formę, ponieważ jakość poligrafii we wczesnych latach 90. znacznie odbiegała od dzisiejszych standardów. Komiks Forum również nie wyglądał tak, jakbym tego chciał. Choć starałem się bardzo. Napiszę o tym jeszcze. Ponadto, jestem pewien (choć nie sprawdzałem), że pierwsza antologia, zeskanowana, jest dostępna do pobrania na jakimś chomikowym portalu. Nowa forma jubileuszowej publikacji, mimo starej treści, mogłaby być atrakcyjna dla autorów (prezentacja prac w lepszej jakości), jak i czytelników.
Każde działanie wydawnicze zaczynam od uzyskania zgody twórców na publikację ich prac w antologii. Tak było i tym razem. Ponieważ od wydania pierwszego Komiks Forum upłynęło 20 lat, obawiałem się trudności w odnowieniu kontaktów. Wszak przez tak długi okres autorzy mogli rozjechać się po świecie. Na szczęście, okazało się, że wszyscy przebywali wtedy w Bolandzie :) I to była ostatnia dobra wiadomość. Jedni autorzy, widywani czasami na różnych imprezach w stolicy, kontaktów ze sobą nie utrzymywali. Nie mogłem więc porozumieć się z nimi w sprawie publikacji. Inni nie wiedzieli gdzie są oryginały ich starych komiksów. Zatem nie miałem materiału do opracowania. Wreszcie, po kilku próbach dałem za wygraną. Skoro autorom nie zależało na prezentacji własnych prac w lepszej jakości, to dlaczego mnie miałoby na tym zależeć. I tak właśnie umarł projekt jubileuszowego Komiks Forum :(
Kolejny jubileusz wkrótce...